Το άρωμα του αρώματος!

Διάβασα το βιβλίο με τον τίτλο Το άρωμα του Πάτρικ Ζίσκιντ το 1987. Ήταν η όγδοη έκδοσή του και κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του. Μιλάμε για μεγάλη επιτυχία. Όταν το 1986 κυκλοφόρησε η πρώτη αγγλική έκδοση του Αρώματος, οι αναγνώστες ξετρελάθηκαν και πολλοί τοποθέτησαν το βιβλίο ανάμεσα στα καλύτερα που είχαν διαβάσει ποτέ. Ακόμη θυμάμαι τις συζητήσεις που πιάναμε γι’ αυτό. Πολλοί το θεώρησαν σκληρό θρίλερ, κάποιοι απλά παραμύθι αλλά οι περισσότεροι μιλούσαμε για μια ερωτική φαντασία ποτισμένη με το άρωμα της αγωνίας της ανθρώπινης ύπαρξης.

Πέρασαν είκοσι χρόνια και έχουμε πλέον και την ταινία Το άρωμα: Το πορτρέτο ενός δολοφόνου. Προστέθηκε κατ’ αρχάς στον τίτλο και ένας «δολοφόνος», σαν πρώτη επέμβαση της κινηματογραφικής παραγωγής ίσως γιατί έμοιαζε φτωχό το σκέτο «Το άρωμα».

Την ταινία θα χαρακτήριζα σαν πρώτη αίσθηση μια εκπληκτική οπτικοποίηση του βιβλίου όπως στα ιστορικά ντοκιμαντέρ του BBC. Αυτό λόγω της μεγάλης χρονικής περιόδου όπου η ταινία τρέχει με την αφήγηση του Τζον Χαρτ, πράγμα που δείχνει ότι σε πολλά σημεία του βιβλίου ο σκηνοθέτης της ταινίας Τομ Τίκβερ δεν βρήκε την εικόνα του λόγου. Η αλήθεια είναι πως το συγκεκριμένο βιβλίο ίσως να είναι και το δυσκολότερο για να μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Πως να κινηματογραφήσεις την οσμή, πως να μεταφέρεις την αίσθηση και τα αρώματα σε απλό ήχο και εικόνα; Υπό αυτό το πρίσμα ο Τομ Τίκβερ τα κατάφερε, αλλά σε έναν μόνο βαθμό. Η μεταφορά της ιστορίας ακολουθεί πιστά το βιβλίο, είναι άρτια παραγωγή με εκπληκτική φωτογραφία και μοναδική καθηλωτική μουσική. Η σέπια, «βρώμικη» φωτογραφία και το στακάτο μοντάζ τονίζουν τη σήψη, ενώ ο ταχύτατος ρυθμός της ταινίας δεν σου επιτρέπει να πάρεις ανάσα. Στο τέλος δεν καταλαβαίνεις πώς έχουν περάσει δυόμισι ώρες.

Η υπερβολική όμως πιστότητα αφαιρεί την ελευθερία της πραγματικής απόδοσης του βιβλίου σαν ταινία. Δεν μιλάμε για ανεξέλεγκτη ελευθερία όπου αλλοιώνεται τελείως η ιδέα του συγγραφέα αλλά για αναπνοή του έργου πάνω στο πανί της κινηματογραφικής οθόνης.

Ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της ταινίας ο Ζαν Μπατίστ Γκρενούιγ, εκπληκτική ερμηνεία, παραμένει ένας δολοφόνος. Δεν αποκαλύπτει την συναισθηματική του ανασφάλεια και την πραγματική του αδυναμία να αγαπήσει. Γίνεται σίριαλ κίλερ μόνο για αποκτήσει τα συστατικά για το μοναδικό άρωμα. Ενώ είναι ένας καλλιτέχνης του αφαιρείται αυτή του η αγωνία της δημιουργίας και κινείται απλά σαν εκτελεστικό όργανο. Η σκηνή όπου μεθά για πρώτη φορά από το άρωμα μια νεαρής γυναίκας είναι μια από τις αναλαμπές της σκηνοθεσίας. Ακόμη εμπνευσμένη σκηνή όταν ο πρώτος που πείθεται από το ταλέντο του Γκρενούιγ είναι ένας ξεπερασμένος γέρος αρωματοποιός (Ντάστιν Χόφμαν). Μόλις ο αρωματοποιός μυρίζει το μπουκάλι, «μεταφέρεται» σε έναν επίγειο, ανθισμένο παράδεισο όπου η φαντασίωση μιας γυναίκας του ψιθυρίζει «σ' αγαπώ». Η παρουσία της πανέμορφης Ρέιτσελ Χαρντ-Γουντ μένει απλά σαν μια εικόνα.

Το «Άρωμα» λοιπόν «μυρίζει» περισσότερο σαν βιβλίο ενώ σαν ταινία, έχει μια εντυπωσιακή οσμή στην αρχή, το άρωμά της όμως εξατμίζεται γρήγορα.